Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, bugün Irak merkezli UTV televizyon kanalının El Hakikat (Doğru Söz) programına konuk oldu.
Irak-Türkiye münasebetlerine ait değerlendirmeleri sorulan Fidan, “Türkiye-Irak alakaları bizim açımızdan vazgeçilmez bir boyut ve ehemmiyet taşımakta. Zira Türkiye ve Irak’ın tarihi, coğrafyası, kültürü, inancı artık iç içe geçmiş durumda. Bizim hudut komşularımız olan Suriye, Irak ve İran ile olan ilgilerimiz temel bağlardır. Oralarda olan bir şey bizi etkiliyor. Bizde olan bir şey onları etkiliyor” dedi. Fidan, şunları da söyledi:
“TÜRKİYE İLE IRAK ORTASINDAKİ TİCARİ, SİYASİ, GÜVENLİĞE DAYALI İŞ BİRLİKLERİ OLAĞANÜSTÜ ÖNEMLİ”
“Biz her vakit için Irak’taki durumun olağanüstü düzgün olmasını, ekonomik olarak, siyasi olarak, güvenlik olarak bütün problemlerini halletmiş olmasını dileriz. Son 20 yılda Irak, nitekim çok güç periyotlardan geçti. İşgal oldu, iç savaş oldu, terörle gayret oldu. Halihazırda devam eden çeşitli uğraşlar var. Bu, Irak’ı kullanması gereken kapasiteye ulaştırmayan bir durumda tutuyor daima. Münasebetiyle biz Türkiye olarak kendimize soruyoruz, ne yaparsak Irak’ın sıkıntılarını çözmede daha çok yardımcı olabiliriz, nasıl yardımcı olabiliriz, Irak’ın egemenliği, bağımsızlığı, toprak bütünlüğü, iç barışı, kalkınması nasıl devam eder? Buna yönelik politikalarımız var. Geçen sene Cumhurbaşkanımızın yaptığı tarihi nitelikteki ziyarette biliyorsunuz 27 tane muahede imzalamıştık. Sudani’nin Irak’taki ortaya koymaya çalıştığı hizmetleri, bilhassa halka yönelik altyapı problemlerini çözmeye yönelik çalışmalarını biz destekliyoruz. Bunlar kıymetli gelişmeler. Türkiye ile Irak ortasındaki doğal ki ticari, siyasi, güvenliğe dayalı iş birlikleri ve iş birlikleri kurumsallaştırmak da olağanüstü değerli. Karşılıklı inancımızı artırarak, birbirimize dayanak vererek inşallah bu süreci daha da ileriye taşıyacağız.”
“BÖLGESEL GÜVENLİK İÇİN ÖNEMLİ”
Fidan, Türkiye’nin Irak’la ilgileri kapsamında odaklandığı konulara ait, “Irak Hükümeti’nin PKK’ya yönelik belirli önlemleri geliştirmesi hem kendi güvenliği için kıymetli hem bölgesel güvenlik için değerli. Biz, bunu nitekim değerli buluyoruz. Irak’ın mezhepler ortası bir vekalet savaşına dönen bir yer olması da hiç kimsenin menfaatine değil. Bunun da bir olgunlukla aşılması ve Irak’ın istikrara kavuşması gerekiyor” dedi ve şöyle konuştu:
“Irak bütün Iraklılarındır; ister Şii olsun, ister Sünni olsun, ister Türkmen, ister Kürt, ister Yezidi olsun, bütün Iraklılara aittir ve biz Sayın Sude’nin bu politikasını destekliyoruz. Lakin olağan son yıllarda ortaya çıkan birtakım çatışmalar, uyuşmazlıklar kimi hisleri hâlâ besliyor. Umarız, bizim Türkiye olarak bütün niyetimiz, yapan bir siyaset ile Irak’ın hem kendi kalkınmasını görmek hem de kendi sıkıntılarını aştığını görmek.”
“IRAK, DEAŞ’LA NASIL GAYRET ETTİYSE PKK’YLA DA TIPKI ÇABAYI VERMELİ”
Terörle uğraş konusunda Irak’ın oynadığı role ait konuşan Bakan Fidan, Irak ve Türkiye ortasındaki iş birliğinin son yıllarda güvenlik alanında geliştiğini belirtti. Fidan, şu sözleri kaydetti:
“Irak’la terörle gayrette geldiğimiz noktada, Irak, DEAŞ’la nasıl çaba ettiyse bizim beklentimiz PKK’yla da tıpkı uğraşın verilmesi. Lakin şu anda geldiğimiz noktada, birinci evvel PKK’nın tüzel olarak bir tehdit olarak tanımlanması noktasında atılmış bir adım var. Biz bunu memnuniyetle karşılıyoruz. Umarız Irak’ın topraklarını işgal eden gerek Kürt Bölgesi’nde gerek Arap bölgesindeki PKK’ya karşı Irak Hükümeti, ben inanıyorum, Irak vatanseverleri gerekli çabayı verecektir. Lakin bunu yapmazlarsa dediğim üzere ziyan Irak’a, bana değil. Kimileri maalesef şöyle düşünüyorlar: Bu terör örgütü Türkiye için kuruldu, biz bırakalım savaşsın diye. Bu yanlış bir niyet. Bizde bir şey yok, ziyanı Irak’a veriyor. Silah kaçakçılığı var, eroin kaçakçılığı var, gümrükleri rüşvetle bağlamış durumdalar. Zorla insanları askere alıyorlar ve denetimsiz silahlı kümeler. Irak bağımsız, ulusal bir hükümran devlet. Ulusal askeri ögesi, gücü, polisi, istihbaratı var fakat bir de bütün bunların dışında silahlı bir PKK var Irak ögeleriyle temas halinde Irak’tan talimat almayan.”
“SİLAHSIZ BÜTÜN DURUŞLARI KABULLENMEYE HAZIR”
PKK terör örgütünün lideri Abdullah Öcalan’ın “silah bırakma ve örgütü lağvetme” davetinden sonra örgütün bu davete uymayacağına ait kuşkularının olup olmadığı sorulan Fidan, şu cevabı verdi:
“Yapılan son davet sonrası umuyoruz, diliyoruz, istiyoruz bu davete kulak verilir ve örgüt tıpkı kendi başkanının talep ettiği üzere kongreyi toplar, kendini feshetme ve silahları bırakma kararı alır. Bunu yaparsa hem Irak’ta, hem Türkiye’de, hem Suriye’de hem Kürtler hem de bölge halkları sahiden büyük istifade eder. Bir terör ögesi kendisini öteki bir yapıya dönüştürmüş olur. Artık şunu anlaması lazım örgütün: Hem Irak, hem Suriye, hem Türkiye – bizler silahsız bütün duruşları kabullenmeye hazırız lakin bir silahlı terör tedhişi ortada olduğu vakit kimse buna müsaade edemez. Benim inancım ve dileğim o ki inşallah bu yapılır. Fakat olmazsa şu ana kadar ne yapıldıysa bundan sonra o olur ancak ben yakında bir gelişme bekliyorum açıkçası.”
“BAZI KÜMELERİN TÜRKIYE’Yİ MAKSAT ALMASI KABUL EDECEĞİMİZ BİR ŞEY DEĞİL”
Hakan Fidan, Türkiye’nin Irak’taki Şii oluşumla bağlantısının nasıl olduğunun sorulması üzerine, şu cevabı verdi:
“Türkiye olarak Irak’ın bütün evlatları ile, bütün partileri ile birebir çeşitten ilgileri kurmak ve ilerletmek istiyoruz. Fakat Türkiye’nin Sünni kimliğinden ötürü kimi kümelerin Türkiye’yi amaç alması, Türkiye’yi diğer bir klasmana sınıflandırmaya sokması, buna nazaran siyaset geliştirmeleri, buna nazaran ittifak geliştirmeleri doğal kabul edeceğimiz bir şey değil. Fakat bizim hem resmî duruşumuz, hem alandaki hareketliliğimiz, Irak’ın bütün siyasi partileriyle, evlatlarıyla biz tıpkı biçimde alaka geliştirmeye hazırız. Bunu tekraren tabir ettik. Bizim alaka geliştirme talebimize hiçbir şey yok. Yani bu Türkmen, Arap, Sünni, Kürt, Şii fark etmiyor ancak bizimle bağlantı geliştirme niyetinde sorunu olan kimi kümeler olabiliyor. Bunu da inşallah aşacağız karşılıklı inançla. Artık Erbil’le bizim uygun bağlantılarımız var, evet. Hakikaten Sayın Mesud Barzani, bakın hem bölgedeki problemlere hem Irak’taki problemlere elinden geldiğince yapan derecede tahlil getirmeye çalışıyor. Biz bunu tekraren kendisiyle yaşadık; ister terörle uğraş konusunda ister güç problemlerinde şu anda önemli uğraşları olduğunu görüyoruz.
Sayın Neçirvan Barzani’nin ne kadar yapan ve katkı verici bir insan olduğunu bütün bölge biliyor. Yani bütün sıkıntılarda hakikaten bölgenin meselelerini yapan bir biçimde nasıl çözebilirim, bunun arayışında olan birisi. Sayın Mesud Barzani bölge Başbakanı olarak Kürt bölgesindeki altyapı, üstyapı meseleleri nasıl çözebilirim, bunları nasıl halledebilirim onun gayreti içerisinde. Yani herkes bulunduğu halka hizmet etmekle meşgul. Artık biz bunu gördüğümüz vakit biz bununla memnun oluruz. Kimsenin birbirine düşmanlık etmediği, hizmet etmek istediği, karşılıklı çıkarın olduğu yer bizim istediğimiz yer. Süleymaniye için biliyorsunuz tıpkı şeyi söylemiyoruz. Süleymaniye’deki KYB’li dostlarımızın da umarız Erbil’deki üzere terör örgütünden kendisini arındırarak yalnızca kendi halkının uygunluğuyla meşgul olduğu bir yere geçmesini isteriz.”
“YAKIN TARİHTEN KAYNAKLANAN BİRTAKIM PROBLEMLER VAR”
Irak ve Suriye ortasında bir yakınlaşma olabilir mi sorusunu Fidan, şöyle cevapladı:
“Irak’la Suriye ortasında, bilhassa yeni idare ortasında, yakın tarihten kaynaklanan birtakım sıkıntılar var. Benim gördüğüm gerek Sayın Şara gerek Sayın Sudani büyük bir olgunluk göstererek bu sıkıntıları geride bırakıp iki sorumlu devlet adamı olarak Irak ve Suriye için nasıl daha bütünleşik bir gelecek ortaya konabilir, ona bakmak lazım. Ben, Sayın Şara’nın herhangi bir tehdit oluşturmadığını ve buna yönelik bir niyeti olmadığını görüyorum. Tıpkı halde Irak’taki kümelerin da artık Suriye’yi bir tehdit olarak görmekten vazgeçmeleri lazım.”
“SURİYE’DE ESKİ REJİMDEN KALANLAR…”
Suriye’de Lazkiye ve kıyı bölgesinde yaşanan katliamlara ait değerlendirmeleri sorulan Fidan, şunları söyledi:
“Şimdi maalesef orada kimi mezhepler ortası bir gerginlik mevcut, halk ortasında. Zira yakın tarihte Beşar Esad’ın yanlış siyasetlerinden ötürü ortaya çıkmış bir Sünni-Nusayri tansiyonu var, bir tansiyon var. Ancak Allah’a çok şükür, 8 Aralık’tan sonra Şam’da iktidara gelen idare bu mevzuda çok bilgiliydi ve hiçbir provokasyona müsaade etmedi. Ancak baktık ki eski rejimden kalanlar, halk ortasında bulunan bu gerginliği bir çatışmaya dönüştürmek için, bir provokasyon tabanını devlet organlarından, Sayın Şara ve arkadaşlarından göremeyince, kendileri ortaya çıkardılar. Artık bu provokasyon fitilini ateşleyince toplumsal karşılıklı gerginlik ve kimi istenmeyen olaylar oldu ve sivil katliamlarını biz olağan ki kınıyoruz. İster Sünni olsun ister Nusayri olsun, bunlar kabul edilebilir şeyler değildir.
“ŞAM HÜKÜMETİNİN TARAF TUTULMADIĞINI GÖRDÜK”
Önemli olan şu, birincisi devletin, Şam hükümetinin burada taraf tutmaması. Burada taraf tutulmadığını gördük. İkincisi, bunu yatıştırmaya yönelik hareket edilmesi. Üçüncüsü, hatalı varsa bununla ilgili bir komite kurulması. Ben bu komitenin kurulmasını önemsiyorum. Nusayrilerin, tekrar ediyorum, Esad periyodunda Sünni çoğunluğa yapılan ezici baskıdan ötürü kendi içlerinde “Bu sefer devir değişti, Sünni çoğunluk bize baskı yapacak” diye bir tasalarının olması olağan. Tam da bunun için Nusayrilere yönelik her türlü ayrımcılığın, şiddetin ve berbat muamelenin önlenmesi gerekiyor. Bununla ilgili ben Sayın Şara ve arkadaşlarında büyük bir farkındalık gördüm. Aslında ya mezhepsel çatışmayı ateşlemeleri gerekiyor, Suriye’yi istikrarsızlaştırmak için ya etnik çatışmayı hareketlendirmeleri gerekiyor ya da dini çatışmayı. Artık bir ülkenin istikrarsızlaştırılmasının bu platformlar üzerinden yapılması gördüğümüz bir oyun. Bilhassa bölgemizde. Artık hem Suriye’deki idare, hem Türkiye, hem Ürdün, hem Irak… Artık bu bahislerde bilinçliyiz. Bu oyunlara müsaade vermememiz lazım. Kimi ülkeler buna gidiyorlar mı? Yani bu mevzuda kimi dış makamlardan gelen bize istihbari raporlar da var. Yani kimi ülkelerin bu mevzuda rolü olabilir diye, bunu yakından takip ediyoruz, inceliyoruz.”
“KENDİ GÜVENLİĞİNE DE HİZMET EDEN BİR SİYASET DEĞİL”
İsrail’in bölgede uyguladığı siyasetlere yönelik Fidan, “İsrail bu mevzuda niyet okumaları yapıyor. Yani İsrail’in Suriye’de şu anda izlediği siyaset bir provokasyon politikası” dedi mesken şu tabirleri kullandı:
“Kendi güvenliğine de hizmet eden bir siyaset değil açıkçası, stratejik ve güvenlik değerlendirmesiyle söylüyorum. Yani taktik seviyede kimi şeyleri hallediyor olması, stratejik düzlemde kendisi için yarattığı daha büyük tehdidi değiştirmiyor. Bu türlü bir realite var ancak şu an İsrail’deki zihin öteki türlü çalışıyor. Sayın Şara’nın, bölge ülkelerinin hiçbiri için bir tehdit oluşturmamaya yönelik siyaseti İsrail’i de içeriyor. Bence İsrail kendisiyle ilgili bir güvenlik sorunu algılıyorsa, bir devletin egemenliğine ve toprak bütünlüğüne bağımsız hürmet duyacak halde bununla ilgili parametreleri söylemeli. Aksi takdirde, ‘Ben niyet okudum, artık değil fakat tahminen 15 yıl sonra bunlar bana tehdit olurlar. Ben o vakit gidip oraları işgal edeyim, buradan da bu türlü yapayım’. O vakit bir diğeri da gelir sana bunu yapar. Hasebiyle, bence bunu profesyonel bir biçimde halletmek gerekiyor. İsrail’in burada daha sorumlu davranması değerli. İşgal siyaseti büsbütün İsrail’in güvenliğine olmayan bir siyaset. Aksi tepecek bir siyaset. Suriye’yi daha da istikrarsızlaştırma yapısı olan bir siyaset.”
“İSRAİL’İ İNANÇLI TUTMAYI İSTİYOR”
SDG ve Suriye hükümeti ortasında bir mutabakata nazaran SDG’nin silah bırakıp kendini feshedecek olmasına İsrail’in reaksiyonunun nasıl olacağına ait görüşleri sorulan Fidan, şu halde cevap verdi:
“İsrail’de iki tane ana akım fikir var. Birinci niyet kümesi bölgeyle nitekim hürmete, sevgiye ve karşılıklı münasebetlere dayalı bir bağlantı geliştirmek ve İsrail’i böylelikle daha inançlı hale getirmek. İkinci fikir bölge ülkelerini daima zayıf ve iç karışıklık içerisinde tutarak İsrail’i inançlı tutmak. Netanyahu ikinci kümeye mensup. Yani ‘Bölge ülkeleri Mısır, Ürdün, Lübnan, Suriye, Irak. Bunların hepsi zayıf olsun, belirli kabiliyetleri olmasın. İsrail de burada kendini inançta hissetsin’. Bu strateji, İsrail’le de güvenlik getirmiyor, bölgeye de güvenlik getirmiyor. Birçok sorun getiriyor. Ben, burada tam da bu perspektiften ötürü Suriye’nin içerisinde bölücü kümeleri, yani işte diyelim PKK’nın Suriye’de hala işgale devam etmesini yahut öteki iç çatışmaların görülmesini falan destekleyen bir yaklaşımın sağlıklı bir yaklaşım olmadığını düşünüyorum. Bu öngörülemeyen diğer meseleleri da beraberinde getiriyor. Yalnızca bölge için değil, İsrail için de. Yani o açıdan ben bu siyasetleri formüle ederlerken çok daha dikkatli olmaları gerektiğini düşünüyorum.”
