ABD Başkanı Donald Trump, 2 Nisan’da imzaladığı kararnameyle Çin’e yüzde 54, Avrupa Birliği’ne yüzde 20, Türkiye ve İngiltere’ye yüzde 10 üzere oranlarla yeni gümrük tarifeleri açıkladı.
KARARLAR BORSALARDA SARSINTI TESİRİ YARATTI
Kararın yürürlüğe girmesinden çabucak evvel ve sonrasında piyasalarda sert dalgalanmalar yaşandı. Kararın yürürlüğe girdiği 2 Nisan çarşamba gününden itibaren Avrupa’da Almanya’nın Dax endeksi yüzde 7,6, Fransa’nın CAC 40 endeksi yüzde 7, Londra Borsası FTSE 100 ise yüzde 6 düştü. Japonya’nın Nikkei endeksi yüzde 7,29’la 2023’ten bu yana en düşük düzeye gerilerken, Asya-Pasifik ve Avustralya borsalarında da önemli kayıplar kaydedildi. Borsa İstanbul da haftaya yüzde 2,8’lik büyük bir düşüşle başladı.
ABD BORSALARI DA ETKİLENDİ
ABD’de dün S&P 500 endeksi yüzde 3,2 düşerken tepesinden yüzde 20 gerileyerek ayı piyasasına girdi. Nasdaq 100 endeksi ise yüzde 3,6 geriledi. Sert dalgalanmalar kripto para piyasasını da etkiledi. Ethereum yüzde 14 düşerek 1538 dolara, Bitcoin ise yüzde 7’lik gerilemeyle 76.900 dolara indi. XRP, Solana ve SUI üzere altcoinlerde de çift haneli kayıplar görüldü. Kripto piyasalarındaki düşüş, ABD’nin ticaret siyasetlerinin makroekonomik dengesizlikleri artırmasına bağlandı.
PETROL FİYATLARI TABANI GÖRDÜ
Petrol fiyatları da ticaret savaşı telaşlarıyla geriledi. Brent petrol, yüzde 3,87’lik kayıpla 63,20 dolara düşerek son dört yılın en düşük düzeyine indi. OPEC+ kümesinin üretim artışı açıklaması da bu baskıyı artırdı.
TRUMP’I DESTEKLEYEN MİLYARDERLERİN SERVETLERİ ERİDİ
Borsalardaki sert düşüş, teknoloji devlerinin paylarını ve milyarderlerin servetlerini olumsuz etkiledi. Elon Musk’ın serveti 135 milyar dolar azalarak 300 milyar doların altına indi. Larry Ellison, Jeff Bezos, Bernard Arnault, Mark Zuckerberg ve Bill Gates üzere milyarderlerin de önemli kayıplar yaşadığı görüldü. Bu devirde servetini artırabilen tek isim, Warren Buffett oldu.
‘EKONOMİK NÜKLEER KIŞ’
Öte yandan, İngiliz Daily Mirror’a konuşan milyarder hedge fon yöneticisi Bill Ackman, Trump’ın başlattığı bu ticaret savaşının “ekonomik bir nükleer kışa” neden olabileceğini söyledi. Ackman konuşmasında ”İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana birinci kere global ölçekte bu kadar büyük bir ekonomik yıkım ihtimali oluştu” vurgusunu yaptı.
‘BAZEN İLAÇ ALMAK GEREKİR’
Trump ise yaptığı açıklamada, yabancı hükümetlerin tarifeleri kaldırmak için “çok para” ödemek zorunda kalacaklarını söyledi. “Hiçbir şeyin bozulmasını istemiyorum ancak bazen bir şeyi düzeltmek için ilaç almak gerekir” diyerek siyasetini savundu.
AVRUPA’NIN FAİZ KARARI KRİTİK
Tüm bu gelişmeler, Avrupa Merkez Bankası’nın (AMB) bir sonraki faiz kararını kritik hale getirdi. Piyasalardaki sert düşüş, iktisattaki yavaşlama ve fiyat istikrarsızlığı, AMB’nin önümüzdeki hafta faiz indirimine gitme ihtimalini artırdı. Ekonomistler, piyasa beklentilerinin iki toplantıda iki faiz indirimi, yıl sonuna kadar ise üç ila dört adım tarafında olduğunu belirtiyor. Almanya’nın 10 yıllık tahvil getirisi de resesyon fiyatlaması nedeniyle yüzde 2,59’a geriledi.
AMB içinde uzun vadeli tesirler konusunda tam bir fikir birliği bulunmasa da, faiz indirimi ihtimali güçlenmiş durumda. Kimi siyaset yapıcılar, tarifelerin büyümeyi daha fazla baskılayabileceğini ve bankanın mevcut projeksiyonlarının yetersiz olabileceğini düşünüyor. Frederik Ducrozet, “Belirsizlik bile her toplantıda kesintiyi gerekli kılıyor” derken, enflasyonist baskının artacağına dair bir işaret bulunmadığını söyledi.
TARİFELERİN ENFLASYONİST TESİRLERİ UZUN VADELİ OLABİLİR
AMB içinde Pierro Cipollone, Francois Villeroy de Galhau ve Yannis Stournaras üzere tesirli isimler daha fazla nakdî gevşeme daveti yaparken, birtakım şahin üyeler ise tarifelerin kısa vadeli değil, uzun vadeli enflasyonist tesirleri olabileceği ikazında bulunuyor. Daha az ticaret, bozulmuş tedarik zincirleri ve artan maliyetlerin temel enflasyonu kalıcı olarak artırabileceği belirtiliyor.
AMB’nin elinde TLTRO’lar, tahvil alımları ve dolar likidite çizgileri üzere kriz devirlerinde kullanılan araçlar da bulunuyor. Lakin şu an için Euro Bölgesi bankalarının elinde 2,8 trilyon Euro fazla likidite olduğu ve AMB’nin günlük likidite ihalesine talep gelmediği görülüyor. Bu nedenle şimdilik faiz indirimleri dışında bir müdahale gündemde değil.
İKİ FAİZ İNDİRİMİ BEKLENİYOR
Piyasalar, önümüzdeki hafta ve haziran ayındaki toplantılarda 25 baz puanlık iki faiz indirimi beklerken, yıl sonuna kadar bir ya da iki adım daha atılabileceği öngörülüyor. Ekonomistler, mevcut dalgalı ortamda AMB’nin daha esnek ve süratli aksiyonlar almasının kaçınılmaz olduğuna dikkat çekiyor.
